به نقل از «ایسنا»

گذر از محله صیقلان و خانه های تاریخی اش

تاریخ انتشار: ۱۲ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۴۲۹۶۴۳

ایسنا/گیلان محله صیقلان رشت، بخشی از محله سرخبنده بود که به دلیل احداث خیابان های متعدد، از سرخبنده جدا شد. مسجد امام حسین، مدرسه دهخدا، خانه های تاریخی صادقی، میرزا خلیل رفیع، عمارت ابریشمی، اخوان، حجتی و میرزایی، از شاخصه های معروف این محله است.

سالهاست میدان انتهای خیابان مطهری از سوی مدیریت شهری بنام «میدان بسیج» نامگذاری  و تابلوی آن هم در میدان نصب شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این میدان بازمانده گذر صیقلان است که روزگاری جزیی از محله بزرگ «سرخبنده» بود و به همین دلیل همواره بنام صیقلان خطاب می شود.

در وجه تسمیه این محله، اقوال مختلفی روایت شده است. برخی می گویند در این محدوده، کارگاه های چلنگری بوده و بواسطه وجود مشاغلی که در کار آهن و صیقل دادن ابزارهای آهنی بودند، این نام بر محله ماندگار شده است. به نظر می رسد «صیقلان» جایگاه استادکاران صیقل کار و یا کارگاه های صیقل کاری بوده باشد. صیقلان و صقل بنه، نام روستاهای زیادی در گیلان است.

محمود نیکوییه، در وجه تسمیه نام محله صیقلان می نویسد:«برخی ریشه اصلی آن را سید کلان نوشته اند و این به سبب زیارتگاه و گورستانی به نام سید کلان بوده که در احداث خیابان شریعتی(رضاشاه سابق) در دهه اول قرن حاضر، تخریب و از یادها فراموش شده است.» (نک، رشت شهرباران)

یاسنت لوئی رابینو، نایب کنسول انگلیس در رشت در اوایل قرن بیستم، محله صیقلان را شامل دو ناحیه «صیقلان» و «سرخ بنده» می داند که هرکدام دارای تکیه و مسجد جداگانه بوده است.

جهانگیر سرتیپ پور نیز درباره محله صیقلان می نویسد:« صیقلان نام محله ای در رشت بوده که خیابانی شرقی- غربی آن محله را به دو قسمت نامساوی تقسیم کرده است و نام محله به میدانی داده است که روبروی مسجد صیقلان ایجاد شده است. از جانب شمالی این فلکه مزاری بنام سید کلان بود که به واسطه درختی فرسوده از سایر قبرها ممتاز می شده و شب ها بر مزار آن مشعلی روشن می شد و حاجتمندان نیز بر درخت مذکور دخیل می بستند.» (نک، نام ها و نامدارها)

آنچه از محله بزرگ صیقلان باقی مانده است، تنها همین میدان، مسجد امام حسین و چند کوچه معروف است که با کوچه پس کوچه های تودرتو بهم متصل هستند و یا از میدان اصلی به کوچه های محله سرخبنده، زرجوب و خیابان مطهری منتهی می شوند. کوچه های؛ سلجوقی، شریعت زاده، معدل، یعقوبی، شاعری، بهشتی و جورابچی، از کوچه های معروف محله صیقلان است.

جالب است، بدانید اگر امروز، دور میدان صیقلان، ایستگاه تاکسی هایی است که مسافران را به محلاتی همچون؛ گلسار، زرجوب، سرچشمه، مطهری و میکائیل و ... می رسانند، زمانی اطراف همین میدان ، ایستگاه اسب و ارابه هایی بود که کار جابجایی بار و مسافر را برعهده داشت.

 به دلیل نزدیکی میدان صیقلان به محلاتی همچون امین الضرب و کارخانه ابریشم کشی، نزدیکی به کارخانه بندپوتین سازی میکائیل شاهوردیان، نزدیکی به بازار بزرگ رشت و ساغریسازان و از سویی نزدیکی به محله باقرآباد (مرکز ارابه سازی) نیاز بود کار جابجایی و حمل و نقل کالا و بار از بازار رشت به سمت بندرپیربازار و برعکس به سرعت انجام شود. مال التجاره تجار رشت، از بندرپیربازار بارگیری شده و با کرجی به سمت بندر انزلی می رفت و از آنجا بارکشتی شده و به سمت کشورهای اروپایی فرستاده می شد. رونق تجارت ابریشم بویژه در زمان صفویه و پس از آن در دوره قاجار، ضرورت داشت صنایع جانبی در حوزه حمل و نقل کالا نیز تقویت گردد.

هرچه هست، اکنون محله صیقلان به واسطه نزدیکی به محله سرخبنده، تقریبا یک محله حساب می شود. با این حال وجود چند المان، شاخصه تاریخی محله ای است که حالا گورستان و مزار معروفش زیر آسفالت خیابان های رشت دفن شده است.

در میدان صیقلان، کوچه ای است که به تنهایی چند خانه تاریخی را در خود حفظ کرده است و اگر مدیریت شهری و اداره میراث فرهنگی گیلان، تنها همین یک کوچه را دریابند، گردشگران می توانند با قدم زدن در کوچه شهید صادقی، چندین عمارت تاریخی را یکجا ببینند.

خانه تاریخی صادقی، عمارت میرزا خلیل رفیع فیلدهی، نخستین شهردار رشت ، عمارت میرزا اسماعیل حاکمی معروف به عمارت ابریشمی، خانه تاریخی مرحوم کنارسری ، عمارت زین العابدین اخوان، خانه تاریخی حجت الاسلام میرزایی، امام جماعت مسجد بازار، خانه تاریخی حجتی، امام جماعت مسجد سوخته تکیه و چند خانه تاریخی دیگر، در همین کوچه باریک قرار دارد.

از بین خانه های نام برده شده، تنها ۲خانه میرزا خلیل رفیع و عمارت ابریشمی، توسط بخش دولتی خریداری شده و تنها عمارت ابریشمی امکان بازدید عموم را دارد.

مدرسه دخترانه دهخدا در ضلع غربی میدان صیقلان، از دیگر شاخصه های تاریخی میدان صیقلان است. این مدرسه پس از فوت استاد ابراهیم پورداوود (۲۰بهمن۱۲۶۴ – ۲۶آبان ۱۳۴۷) به نام آن ایران شناس شهیر زاده رشت، نامگذاری شد و بعدها نام مدرسه از پورداود به دهخدا تغییر نام داد.

دیوار این مدرسه، همواره بستر مناسبی برای ثبت چهره های ماندگار گیلان بوده است که از سوی شهرداری رشت، به صورت تابلوهای نقاشی در معرض دید عابران قرار می گیرد.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: میراث فرهنگی خانه های تاریخی رشت ابريشم روز رشت استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی فرهنگی و هنری استانی شهرستانها میدان صیقلان خانه تاریخی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۴۲۹۶۴۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

احیای خانه های تاریخی با هدف جذب گردشگری در تبریز

به گزارش خبرآنلاین از تبریز، خشت خشت تبریز، تاریخی مصور و مجسم از این کهن‌شهر، جمعیت، فرهنگ و هویت آن است. از چتر سرخ‌فام عینالی بر سر شهر تا فیروزه‌های مسجد کبود و بلندای ارک و عمارت ساعتی که هنوز هم صدای زنگ آن گذر زمان را به یاد مردمان می‌اندازد. می‌توان تاریخ را دوباره در تبریز زندگی کرد. هنوز هم می‌توان از برج یانقین بر نقاط مختلف شهر احاطه داشت و در ارک سنگر گرفت.

هر چند دست روزگار و سهل‌انگاری برخی ازدستگاه‌های متولی موجب تخریب بخش بزرگی از تاریخ این شهر شد ولی هنوز هم در گوشه و کنار شهر و به خصوص بافت مرکزی آن، شاهد خودنمایی بناهای تاریخی با همان سبک و سیاق مکتب معماری تبریز و معماری ایرانی و اسلامی هستیم.

قدمت، اصالت و حفظ بافت اصلی برخی از بناها و اماکن تاریخی تبریز همچون بزرگترین بازار مسقف جهان و مجموعه ربع رشیدی، موجب ثبت جهانی آنها شده و برخی از آنها همچون مسجد کبود در فهرست انتظار برای ثبت جهانی قرار دارند. در کنار آن بسیاری از خانه‌های تاریخی و مساجد قدیمی شهر همچون موزه قاجار، موزه آذربایجان، مقبره الشعرا، مسجد جامع تبریز، مسجد استاد شاگرد، یخچال صادقیه، یخچال له‌له بیگ و... نیز ثبت ملی شده‌اند که می‌تواند نگرانی و دغدغه فرهنگ‌دوستان و علاقمندان به تاریخ، هویت و اصالت این منطقه را از دست‌یازی افراد سودجو رفع کند.

در کنار نهادهای متولی شناسایی، حفظ و نگهداشت میراث تاریخی و فرهنگی شهر، شهرداری تبریز در راستای رفع دغدغه‌های شهروندان و پاسداشت فرهنگ، هویت و تاریخ این شهر اقدام به تملک، مرمت و پیشگیری از تغییر کاربری اماکن تاریخی کرده است.

عمارت ساعت، خانه هنر یا انجمن شهر، خانه علی موسیو، خانه ختایی، خانه نیکدل، خانه کلکته‌چی، خانه باقرخان، خانه استاد شهریار، یخچال صادقیه، حمام نوبر و بسیاری از اماکن و خانه‌های تاریخی و محورهای گردشگری امروزه در تملک شهرداری تبریز است که کاربری‌های این اماکن، موزه، یا فرهنگی و هنری است.

در کنار این تملک اماکن و خانه‌های تاریخی شهر، شهرداری تبریز همچنین اقدام به مرمت و بازسازی مجموعه‌های گردشگری، تاریخی و فرهنگی مقبره‌الشعرا، خانه ستارخان، مجموعه دو کمال و ... کرده است. هرچند ساماندهی میراث فرهنگی شهر جزو ماموریت‌های اصلی شهرداری تبریز نیست، ولی شهرداری تبریز در رفع دغدغه مردم تبریز در قبال میراث فرهنگی را اولویت کاری خود می‌داند که در این مقال نگاهی به برخی اقدامات شهرداری تبریز در حوزه احیای خانه‌های تاریخی و احداث پیاده‌راه و تکمیل محورهای گردشگری در بافت مرکزی شهر در ۲ سال گذشته می‌پردازیم.

مقبره‌الشعرا، از مدفن ۴۰۰ شاعر و عارف تا پلازای شهری

مقبره‌الشعرا یکی از جاذبه‌های مهم توریستی و گردشگری تبریز و مدفن بیش از ۴۰۰ شاعر و عارف از جمله شهریار، خاقانی، ثقه‌الاسلام، قطران تبریزی و ... است که هر ساله در فصل گردشگری و ایام نوروز میزبان میهمانان داخلی و خارجی می‌شود.

ضلع شمالی این مجموعه شهریور سال ۱۴۰۱ با هشت هزار مترمربع مساحت و با هزینه ۲۵ میلیارد تومان تکمیل و به بهره‌برداری رسید که در ادامه عملیات اجرای سنگفرش بهسازی و مناسب سازی صحن جنوبی مرکزی مقبره الشعرا، ضلع شرقی، غربی و جنوبی پیرامون موزه احد حسینی به مساحت ۵ هزار متر مربع استفاده از سنگ اسپراخون و همچنین ترکیبی از سنگ قرمز آذرشهر و سنگ کوبیک و مطابق با معماری مقبره‌الشعرا اجرایی شده است.

همگون‌سازی معابر پیرامون مجموعه مقبره‌الشعرا، ساماندهی ورودی این مجموعه، حذف انواع موانع فیزیکی و بصری، حصارزدایی و حذف نرده‌های محوطه پارک، کاشته شدن گونه‌های مختلف گیاهی همچون کاج سیاه، سرو، اقاقیا، نارون و دیگر گونه‌های گیاهی در محوطه این مجموعه، ساماندهی سیستم‌های نورپردازی، تعمیر نیمکت‌ها و فضای سبز از دیگر اقداماتی است که شهرداری تبریز در راستای توسعه این مجموعه انجام داده است.

شهرداری تبریز در سال ۱۴۰۲ بیش از ۱۱۰ میلیارد تومان در مجموعه مقبره‌الشعرا هزینه کرده است که در سال جاری نیز تکمیل آبنمای مویکال و احداث سوغات‌سرای مقبره‌الشعرا را در دستور کار دارد.

باغ‌موزه ستارخان، قطب جدید گردشگری تبریز

تملک املاک پیرامونی خانه ستارخان و تبدیل آن به فضای سبزو احداث باغ‌موزه ستارخان یکی از پروژه‌های هویتی شهرداری تبریز است که عملیات اجرایی آن امسال به اتمام می‌رسد.

در فاز اول پروژه مجموعه فرهنگی تاریخی و گردشگری باغ موزه ستارخان، تملک ۸ ملک با هزینه ای بالغ بر ۲۰۰ میلیارد ریال و در راستای حفظ و هویت افزایی خانه های تاریخی صورت می‌گیرد که با آزادسازی ششمین ملک، تملک دو ملک باقیمانده در مراحل پایانی قرار گرفت و به زودی عملیات عمرانی این مجموعه آغاز می‌شود.

این پروژه جزو طرح های مهم عمرانی تبریز محسوب می‌شود که با پیگیری شهردار و اعضای شورای اسلامی شهر در این دوره مدیریت شهری قابل بهره برداری خواهد بود و پس از افتتاحش شاهد حضور گردشگران داخلی و خارجی در باغ موزه ستارخان خواهیم بود.

طرح فاخر باغ موزه خانه تاریخی ستارخان و با همکاری دانشکده معماری دانشگاه هنر اسلامی و معاونت شهرسازی شهرداری تبریز تدوین شده، محوطه سازی و طراحی باغ ایرانی ایجاد می شود.

احیای خانه باقرخان، سنگر مشروطه‌خواهان تبریزی

تملک و احیای خانه باقرخان یکی از پروژه‌های هویتی شهرداری تبریز است که تملک خانه اصلی و اراضی مجاور آن انجام گرفته و به زودی عملیات اجرایی آن آغاز می‌شود.

احداث پارکی با مساحت پنج هزار متر مربع در مسیر منتهی به این خانه، سنگفرش مسیر منتهی به این خانه و اتصال آن به خیابان شهید رضانژاد برنامه شهرداری تبریز در احیای این خانه تاریخی است.

شهرداری تبریز ۹۰ میلیارد تومان برای تملک و اراضی اطراف آن هزینه کرده است که در صورت حمایت دولت عملیات اجرایی آن تسریع می‌یابد.

جانی دوباره در کالبد خانه‌ی تاجران چای کلکته

بن بست کلکته‌چی در محله‌ی راسته‌کوچه، تکه‌ای از تاریخ را در دل خود جای داده است. خانه‌ تاریخی کلکته‌چی، یکی از خانه‌های تاریخی تبریز به شمار میرود که قدمت آن به دوره قاجاریه بازمی‌گردد. این خانه به خانواده‌ی کلکته‌چی، از تاجران بزرگ تبریز تعلق داشت که از یادگارهای آن‌ها می‌توان به کتابخانه‌ی کلکته‌چی در حیاط مسجد جامع اشاره کرد. ستون‌های گچ‌کاری‌شده و پنجره‌های رنگی خانه، نشان از قدمت و معماری تاریخی عمارت دارند.

با توجه به فرسودگی دیوار ها، ستونها و طاق و سقف خانه تاریخی کلکته چی، و به منظور احیاء دوباره این خانه تاریخی، عملیات مرمت این خانه تاریخی مطابق طرح و نقشه سابق این خانه، آغاز شده و به زودی شاهد تداوم مرمت دیوارها و سقف های تخریب شده این خانه، خواهیم بود.

مرمت خانه‌های تاریخی شهر گام بزرگ شهرداری تبریز در حفظ هویت شهری

در کنار تملک و احیای ابنیه تاریخی شهر، حفظ و نگهداشت میراث تاریخی و فرهنگی موجود نیز دغدغه بسیاری از علاقمندان این حوزه است. شهرداری تبریز در تعاملی مطلوب با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان، و با بهره‌گیری از نظر کارشناسان این سازمان، اقدام به مرمت خانه‌های تاریخی، یخچال‌های قدیمی، قنوات، مساجد و دیگر اماکن تاریخی شهر کرده است.

مرمت عمارت تاریخی ساعت، خانه نیکدل، خانه هنر، کتابخانه مسجد جامع تبریز، مقبره الشعرا، حیدر تکیه‌ سی، یخچال صادقیه، له‌له‌ بیگ، مدرسه دارالفنون تبریز، بازار و تیمچه‌های آن، سنگفرش بازار، باروی تبریز، خانه ختایی، مجموعه تاریخی و گردشگری ائل‌گلی و بسیاری از اماکن تاریخی، گردشگری و فرهنگی تبریز در دو سال اخیر توسط شهرداری تبریز و با نظر کارشناسی سازمان میراث فرهنگی مرمت و بازسازی شده‌اند.

جریان انسان‌محوری در دل تبریز

یکی از مصادیق زیرساختی برای تحقق شهر انسان‌محور، که علاوه بر زیبایی بصری شهری، موجب کاهش هزینه‌های مدیریت شهری می‌شود، سنگفرش معابر، به‌خصوص در بافت تاریخی شهر است که مرجع گردشگری تبریز محسوب می‌شود. مدیریت شهری تبریز در همین راستا اقدام به اجرای پروژه‌های انسان‌محور در معابر تاریخی بافت مرکزی شهر و همچنین مراکز پرتردد در سطح مناطق دهگانه کرده است. در کنار این موارد، پروژه‌های ویژه‌ای همچون میدان شهید بهشتی که با الهام از نقش و طرح‌های فرش تبریز، به بهترین شکل ممکن تبدیل به موازئیک فرش شده است.

پیاده‌راه‌ها در طراحی شهری یکی از مصادیق انسان‌ محوری شهرها محسوب می‌شوند. تبریز تا پیش از این با دو پیاده‌راه تربیت و ولیعصر شناخته می‌شد که سال گذشته با احداث ۳ پیادراه "کوچه ثبت"، "کوچه کرباسی" و "کوچه دالان میرزا رضا" سرانه پیاده‌راه‌های شهری افزایش یافت و بر اساس گفته شهردار تبریز، در سال جاری هر منطقه شهرداری، مکلف به اجرای حداقل یک رشته پیاده راه شهری جدید است و اجرای این طرح در اولویت برنامه های عمرانی شهرداری قرار گرفته است.

علاوه بر پیاده‌راه های افتتاح شده، چندین طرح مشابه در مناطق مختلف شهری به ویژه محورهای تاریخی، فرهنگی و گردشگری تبریز در حال اجرا هستند که با اتمام مراحل اجرایی این طرح ها، چهره شهری تبریز در این مناطق با رویکرد انسان محور و ایجاد بسترهای جدید گردشگری شهری متحول خواهد شد.

عملیات بهسازی و احداث پیاده راه در هفت منطقه از مناطق شهرداری از جمله شهرداری منطقه هشت که بدلیل واقع شدن در منطقه تاریخی و گردشگری شهر تبریز در حال اجرا است که بیشترین تعداد ایجاد پیاده راه و سنگفرش نیز در این منطقه صورت می گیرد.

شهرداری تبریز در سال گذشته حدود ۹ هزار متر طولی پیاده راه و سنگفرش معابر در سطح مناطق شهر احداث کرده است.

میراث فرهنگی و تاریخی، هویت و شناسنامه شهرها و دایره‌المعارفی اجتماعی از زندگی مردمان این شهرها در سده‌های گذشته است. مرمت و بازسازی این اماکن تاریخی و همچنین ایجد بسترهای لازم جهت حضور مردم، چراغ راه توسعه شهرها است.‌

گزارش: جهانبخش احمدیان

46

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1901633